Stupanj urbanizacije (DEGURBA)
Stupanj urbanizacije (DEGURBA) koristi se za razvrstavanje jedinica lokalne samouprave na gradove, manje gradove i predgrađa ili ruralna područja. Ta se klasifikacija temelji na mjerenju gustoće naseljenosti i geografskoga kontinuiteta (susjedstva) u mrežnim ćelijama na razini rezolucije mreže od 1 km2 (statistička mreža od jednoga četvornoga kilometra). Prema toj tipologiji, mrežne ćelije grupirane su kao urbana središta, urbani klasteri i ruralne mrežne ćelije.
Tri vrste jedinica lokalne samouprave (LAU-ova) definirane su kako slijedi:
Prema toj klasifikaciji, prve dvije vrste jedinica lokalne samouprave zajednički se nazivaju urbanim područjima.
Spomenuta pravila razvrstavanja mogu se malo izmijeniti zbog takozvanog učinka granice, kada klasteri definirani na temelju mreže od jednoga kilometra iz jedne jedinice utječu na razvrstavanje susjedne jedinice. Postoje dvije vrste takvih slučajeva. Prvi se javlja kada rijetko naseljene jedinice lokalne samouprave graniče s područjima srednje gustoće ili gusto naseljenim područjima. Tada se može dogoditi da klasteri područja sa srednjom ili visokom gustoćom naseljenosti djelomično pokrivaju rijetko naseljene jedinice, ali tako da te rijetko naseljene jedinice, prema pravilima klasifikacije, postanu područja srednje gustoće ili gusto naseljena područja. Ako takve jedinice imaju ukupan broj stanovnika manji od 5 000 stanovnika, a 90% ili više njihova područja čine ruralne mrežne ćelije, takve se jedinice mogu po izboru preklasificirati u ruralna područja (rijetko naseljena područja). Druga vrsta učinka granice javlja se kada su male jedinice lokalne samouprave razvrstane kao ruralna područja zbog veličine mreže stanovništva (1 km2) koja je prevelika u usporedbi s malom veličinom ovih jedinica lokalne samouprave. Iz tog razloga ti LAU-ovi s površinom manjom od 5 km2 i s više od 30% svoje površine pokrivene neruralnim mrežnim ćelijama mogu se po izboru preklasificirati u manje gradove i predgrađa (područja srednje gustoće) ili gradove (gusto naseljena područja) prema odgovarajućim udjelima ovih klastera uključenih u urbana središta ili urbane klastere.
Stupanj urbanizacije ažurira se rezultatima popisa, tj. nakon preuzimanja novih podataka o gustoći naseljenosti na mreži od 1 km2, kao i u slučaju promjena granica LAU-ova.
Stupanj urbanizacije osnova je za funkcionalna urbana područja, a neizravno se koristi za određivanje tipologije velikih gradova.
Primjena klasifikacije Stupanj urbanizacije - metodološki priručnik
Tri vrste jedinica lokalne samouprave (LAU-ova) definirane su kako slijedi:
- gradovi (gusto naseljena područja): teritorijalne jedinice na razini LAU-ova u kojima najmanje 50% stanovništva živi u urbanim središtima
- manji gradovi i predgrađa (područja srednje gustoće): teritorijalne jedinice na razini LAU-ova u kojima manje od 50% stanovništva živi u urbanim središtima i manje od 50% stanovništva živi u ruralnim mrežnim ćelijama
- ruralna područja (rijetko naseljena područja): prostorne jedinice na razini LAU-ova u kojima više od 50% stanovništva živi u ruralnim mrežnim ćelijama.
Prema toj klasifikaciji, prve dvije vrste jedinica lokalne samouprave zajednički se nazivaju urbanim područjima.
Spomenuta pravila razvrstavanja mogu se malo izmijeniti zbog takozvanog učinka granice, kada klasteri definirani na temelju mreže od jednoga kilometra iz jedne jedinice utječu na razvrstavanje susjedne jedinice. Postoje dvije vrste takvih slučajeva. Prvi se javlja kada rijetko naseljene jedinice lokalne samouprave graniče s područjima srednje gustoće ili gusto naseljenim područjima. Tada se može dogoditi da klasteri područja sa srednjom ili visokom gustoćom naseljenosti djelomično pokrivaju rijetko naseljene jedinice, ali tako da te rijetko naseljene jedinice, prema pravilima klasifikacije, postanu područja srednje gustoće ili gusto naseljena područja. Ako takve jedinice imaju ukupan broj stanovnika manji od 5 000 stanovnika, a 90% ili više njihova područja čine ruralne mrežne ćelije, takve se jedinice mogu po izboru preklasificirati u ruralna područja (rijetko naseljena područja). Druga vrsta učinka granice javlja se kada su male jedinice lokalne samouprave razvrstane kao ruralna područja zbog veličine mreže stanovništva (1 km2) koja je prevelika u usporedbi s malom veličinom ovih jedinica lokalne samouprave. Iz tog razloga ti LAU-ovi s površinom manjom od 5 km2 i s više od 30% svoje površine pokrivene neruralnim mrežnim ćelijama mogu se po izboru preklasificirati u manje gradove i predgrađa (područja srednje gustoće) ili gradove (gusto naseljena područja) prema odgovarajućim udjelima ovih klastera uključenih u urbana središta ili urbane klastere.
Stupanj urbanizacije ažurira se rezultatima popisa, tj. nakon preuzimanja novih podataka o gustoći naseljenosti na mreži od 1 km2, kao i u slučaju promjena granica LAU-ova.
Stupanj urbanizacije osnova je za funkcionalna urbana područja, a neizravno se koristi za određivanje tipologije velikih gradova.
Primjena klasifikacije Stupanj urbanizacije - metodološki priručnik